Unesco in Nederland: het Rietveld-Schröderhuis in Utrecht

Midden in een Utrechtse woonwijk staat een waar stukje UNESCO Werelderfgoed; het Rietveld Schröderhuis. Dit Nederlandse icoon is het architectonische hoogtepunt van de kunststroming De Stijl. Het huis is in 1924 ontworpen en ingericht door de Utrechtse architect en vormgever Gerrit Rietveld (1888-1964). Vrijwel dagelijks worden er rondleidingen door het huis gegeven en kan je ontdekken hoe bijzonder dit UNESCO werelderfgoed is. Ik nam de proef op de som en bezoek het Rietveld-Schröderhuis.

Wat is het Rietveld Schröderhuis?

Het Rietveld Schröderhuis in Utrecht is in 1924 ontworpen én ingericht door de Nederlandse architect en vormgever Gerrit Rietveld (1888-1964). Het huis staat op de Werelderfgoedlijst van UNESCO en wordt beschouwd als het architectonische meesterwerk van kunstbeweging De Stijl.

Leunend tegen typische jaren ’30 huizen

In Utrecht-Oost, vlakbij het Wilhelminapark, staat het bijzondere bouwwerk waar menig fietser zijn hoofd voor omdraait. Leunend tegen typische jaren ’30 huizen ziet het monument er modern, bijna futuristisch uit. Een groot contrast met de bakstenen huizen ernaast, die zo ontzettend populair zijn bij bijna alle huizenzoekers in Utrecht. In 1924 ontworpen door architect Gerrit Rietveld voor de eigenzinnige Truus Schröder-Schräder, die tot haar dood in 1985 in het huis woonde, is het huis sinds het jaar 2000 UNESCO werelderfgoed.

Je kan het Rietveld Schröderhuis alleen bezoeken met een gids. Wanneer we met een kleine groep het huis binnenlopen, blijkt het verrassend compact. Op de benedenverdieping zien we kamers met bescheiden afmetingen en meubels die speciaal voor het huis werden ontworpen. Truus Schröder wilde dat de belangrijkste woonfuncties gecentreerd werden op de eerste verdieping. Hierom staan we in één grote ruimte. Maar is dat wel zo? Schermen kunnen worden verschoven om een grote ruimte te creëren of juist afgesloten ruimten te vormen. Met één beweging komt een verstopte badkamer tevoorschijn.

Uitzicht rondom

De gids wijst ons op een ingenieus detail. Lange horizontale ramen zorgen ervoor dat de ruimte overspoeld wordt met daglicht. Wanneer de ramen in de zuidoostelijke hoek van het pand geopend worden is er geen raamstijl te zien; zo verdwijnt de barrière tussen binnen en buiten. “Normaal gesproken zou je een kozijn zien, wanneer het raam geopend is. Hier is de hoek geheel open wanneer het raam geopend is, en zie je geen kozijnen. Vrij uitzicht, dus.”

Toen er nog geen drukke weg was aangelegd direct naast het pand kon je zo ongehinderd genieten van het panoramische uitzicht over het omringende polderlandschap. Het is nu moeilijk voor te stellen. Op foto’s die de gids ons laat zien kun je zien hoe het huis ooit bedoeld was, als onderdeel van het landschap.

Zo vind je in het huis meer slimmigheden van Gerrit Rietveld, waarbij hij steeds voortborduurde op zijn eigen meubelontwerpen en de ideeën van De Stijl. Van de vloeiende overgangen tussen binnen en buiten, de primaire kleuren (naast wit, grijs en zwart) die je kent van bijvoorbeeld de Rood-blauwe Rietveldstoel tot aan de speelse vlakverdeling.

Voor Truus Schröder, die hier met haar 3 kinderen woonde, was soberheid een basisvoorwaarde voor het huis. Wat veel mensen niet weten is dat zij een belangrijk aandeel had in het ontwerp en uitgesproken ideeën over de totstandkoming van het huis. Sta er in het huis even bij stil dat het in 1924 gebouwd werd! Hoewel sommige delen nu gedateerd aandoen, kan je nog steeds zien hoe revolutionair het ontwerp destijds was.

Waarom is het Rietveld Schröderhuis gebouwd?

In 1924 vraagt Truus Schröder de bekende Utrechtse meubelontwerper Gerrit Rietveld of hij haar nieuwe woonhuis wil ontwerpen. De moeder van drie kinderen is net weduwe geworden en wil een huis dat helemaal voldoet aan haar eigenzinnige woonideeën. Een huis dat licht is en niet de zwaarte heeft van hun oude woning. In die tijd maakte Rietveld vooral meubels – je kent hem vast van zijn beroemde Rood-blauwe stoel, die hij ontwierp rond 1919. Een compleet woonhuis heeft hij nog niet eerder mogen ontwerpen.

Unesco werelderfgoed

Na het overlijden van Truus in 1985 is het huis volledig gerestaureerd. Toch voel je overal dat er geleefd werd in het huis, dat het niet alleen een museumhuis is. In 2000 is het Rietveld Schröderhuis op de UNESCO Werelderfgoedlijst geplaatst en momenteel is de woning in beheer bij het Centraal Museum. Dit museum heeft een uitgebreide collectie door Rietveld ontworpen meubelen.

Lees ook: Ontdek al het UNESCO Werelderfgoed in Nederland

Rietveld-Schröderhuis bezoeken?

Onder begeleiding van een enthousiaste gids en met een audiotour verken je in ongeveer een uur alle ruimten van het huis. Bijzonder is hoe je bij de audiotour fragmenten hoort waarin Gerrit Rietveld vertelt over het ontwerp van het huis en mevrouw Schröder haar ervaringen deelt hoe het is om in dit bijzondere huis te wonen. Zelfs als je niet bijzonder geïnteresseerd bent in architectuur is het de moeite waard om de enorme hoeveelheid ingenieuze kleine details te zien in het huis. Dit huis is ontworpen in 1924 en oogt een eeuw later nog steeds modern en innovatief.

Op vertoon van je ticket ontvang je de multimediatour van het Rietveld Schröderhuis. De tour is op je smartphone te gebruiken. Tip: neem je eigen koptelefoon mee. Op de bovenverdieping van het huis is ook een gids aanwezig. De gids laat slimme oplossingen zien die Rietveld in het huis heeft verwerkt, zoals de bewegende muren of het bijzondere hoekraam.

Wil je het Rietveld Schröderhuis bezoeken dan is online reserveren noodzakelijk. Alle tickets worden in tijdsloten verkocht. Zo wordt het niet te druk in het huis. Goed om te weten: met het toegangsbewijs voor het Rietveld-Schröderhuis kun je op dezelfde dag ook een bezoek brengen aan het Centraal Museum. Het Ticket Office vind je direct naast het Rietveld-Schröderhuis, op Prins Hendriklaan 50a.

Lees over deze bijzondere plekjes in Utrecht. En misschien vind je het Huis Sonneveld in Rotterdam ook interessant. Of de blog Op zoek naar de mooiste heidevelden in Utrecht op AvontuurOpReis.com.

Meer lezen?

Leestip: het boek Werelderfgoed van Nederland. Een andere tip: cultuurhistoricus en journalist Jessica Geel schreef een boek over de (geheime) liefde tussen Truus Schröder en Gerrit Rietveld. Ruim veertig jaar hadden ze een relatie. 

Disclaimer: Dit artikel bevat affiliate links. Wanneer je een product koopt of een reis boekt via een van deze links, ontvangt travelwriter.nl een kleine commissie zónder extra kosten voor jou.