De grens van het Romeinse Rijk liep dwars door Nederland, langs de Rijn en de Oude Rijn. Aan deze grens lagen forten en wachttorens, die samen de Limes vormden. Je ontdekt de Romeinse Limes in Museum het Valkhof Nijmegen, waar een speciale route wordt uitgezet langs de highlights uit de Limes-collectie.
De grenzen van het Romeinse Rijk
We ontdekken steeds meer sporen van de Romeinse Limes, de grens van het Romeinse Rijk. Veel van de forten zijn verloren gegaan, zoals ook die in Castellum Hoge Woerd in de buurt van Utrecht. In Gelderland zijn negen locaties van forten langs de Rijn ontdekt, waarvan de grootste Romeinse versterking bij Nijmegen lag.
Ook op het Nijmeegse Valkhof lag een versterkte nederzetting, Oppidum Batavorum. 2000 jaar later staat hier het Museum het Valkhof. Het museum zet een speciale route uit langs de highlights uit de Limes-collectie. Deze is na de zomer in volle glorie te bewonderen. Tot die tijd kan je de verschillende objecten wel al zien. Neem een kijkje bij de Romeinse Limes in Museum het Valkhof Nijmegen!
De Romeinse Limes in Nederland
Loop je in het museum de trappen op en ga je naar links, zie je al snel een ruimte met een enorme kaart van de Romeinse limes in Nederland. Op de kaart zie je hoe de Rijn van oost naar west slingert, als een natuurlijke grens van het Romeinse rijk. Op de zuidoever liggen kastelen, de zogenaamde castella, verbonden door de limesweg. Wat verder landinwaarts liggen nederzettingen. Woerden zie ik staan, met dichtbij ook Leidsche Rijn.
De legioenen in Nijmegen
Loop je iets verder door, dan zie je tastbare herinneringen aan de limes. Meteen valt de Godenpijler op; twee op elkaar gestapelde blokken steen die bij opgravingen op het plein voor het museum zijn gevonden. Het monument is misschien wel opgericht nadat de Romeinen onder Keizer Tiberius na de nederlaag tegen de Germanen in het Teutoburgerwoud (je leest hierover in het book van Manfredi) een aantal overwinningen wist te behalen.
In totaal telde het Romeinse leger zo’n 30 legioenen. De meeste hiervan waren gestationeerd in de grensgebieden van het rijk. Vanaf 71 na Chr. werd in Nijmegen permanent een legioen gestationeerd. In de museumzaal staat een maquette van een legioenskamp. Na de onderdrukking van de opstand van de Bataven moest het Tiende Legioen hier de orde handhaven. Er werd een vesting gebouwd aan de oostkant van Nijmegen.
Een bronzen oorkonde uit Elst
In en om Nijmegen zijn dan ook heel wat sporen van dit legioen en de nederzetting gevonden. In een vitrine ligt een fragment van een bronzen oorkonde die is uitgereikt aan een Bataafse ruiter in het Romeinse leger. Te lezen is dat de keizer hem als beloning voor 25 dienstjaren het Romeinse burgerrecht heeft verleend. Het is een belangrijk document, het bevat een lijst van 31 eenheden die waren gestationeerd in de grensforten. We kunnen er dus heel wat aan aflezen.
Een Romeinse reiskaart
Aan de muur van de museumzaal hangt een lang uitgerekte kaart. Een Romeinse reiskaart die opgerold kon worden en het gebied van Dover en Bordeuz tot aan Sri Lanka bedekt. De kaart van Peutinger, vernoemd naar Konrad Peutinger die hem in 1508 in bezit kreeg, laat het grensgebied van het Romeinse Rijk zien. Onderweg zie je namen van Romeinse grensforten langs de Rijn, en verderop Florence, Rome, Jericho en Jerusalem.
Een Romeins graf in Nijmegen en een verzilverd paardentuig
In de buurt van Nijmegen moeten heel wat grafstenen en grafmonumenten hebben gestaan. Veel hiervan werden uiteindelijk gebruikt als bouwmateriaal, maar een aantal ervan zijn in de buurt van Nijmegen teruggevonden. Een ervan is van de Germaan Gumattius. Toen hij na 25 dienstjaren in het Romeinse leger afzwaaide ontving hij het Romeinse burgerrecht, net zoals de soldaat van de bronzen oorkonde.
Gumattius deed dienst bij een ruitereenheid. Iets verderop in de zaal is een bronzen paardentuig te zien, aan de voorzijde verzilverd en versierd met fijne bladmotieven.
Romeinse Limes in Museum het Valkhof Nijmegen
In het museum is is nog veel meer te zien en te ontdekken over de Romeinse Limes, maar dit kan je zelf ontdekken. Maak dan meteen een wandeling langs de topstukken uit de collectie.